Yani,toplumsal çıkar ve bireysel çıkar arasında bir seçim yapmak durumunda kalırsak hangisini seçmek doğrudur? Ya da ahlakidir…Bu sorunun cevabı kişiye,yani bireye göre değiştiği gibi , içinde bulunan topluma göre de değişir.Tabii zamana göre de…Türkiye’de bu soruya öyle ya da böyle cevap verecek kişilerin oranı günümüzde farklıdır, 100 yıl önce de farklıydı.Gelecekte de farklı olacaktır şüphesiz…
Nalıncı keserini bilirsiniz, he kendini yontar…Böyle bir atasözünden hareket edersek, toplumsal çıkarı öncelemek en azından diğerlerinin haklarına saygı göstermeyi gerektirir. Aristotales’in 2 bin 300 yıl öncesinden gelen sözüne kulak verelim:‘’Herkes en fazla kendi çıkarını, en az başkalarının çıkarını düşünür.’’ Yani mesele eski… ‘’Ötekini’’ düşünmek,hakkını gözetmek, toplum olmanın temellerinden biri… 19.yüzyılın Alman filozoflarından Arthur Schopenhauer’ın dediği gibi: ‘’Kendi çıkarımız hükmü tamamıyla yanlış kılar.’’
Peki,toplumsal çıkarlarla çatışmayan, toplumun zararına olmayan bireysel çıkarlar… ‘’Amerikan Rüyası’’ yaratan anlayışın hamurunu karanlardan William James, bireysel çıkara önem verir.Herkes kendi çıkarlarını düşünürse, düşünülmemiş kimse kalmaz ve toplumsal ilerleme de sağlanmış olur.William James’e göre ‘’bilgi’’, ‘’düşünce’’ ve hatta ‘’kişilik’’ bile faydalık, verimlilik, pratiklik ölçüsüyle değerlendirilir. Asıl olan teori değil pratiktir. Yani iş ve uygulamadır. Gerçek olan,hayatta var olan, uygulanabilen ve bir etki oluşturan şeylerdir … 1842 ile 1910 yılları arasında yaşamış İrlanda asıllı ABD’li filozof , 1907’de yayınladığı Pragmatizm adlı eseriyle , ‘’Pratik 20. Yüzyıl’’ın habercisi olmuştur. Ve tabii aynı yüzyıl sonunda bireye dayanan toplumların , bireyi ihmal eden toplumlara karşı kazandıkları zaferin de…
İslam aleminin kurban bayramını kutlar hayırlara vesile olmasını dilerim. Selamlar...
gokhanbayram02@hotmail.com
